رسم فنی چیست؟ کاربرد آن در رشته های مهندسی

رسم فنی یک مهارت بسیار مهم است که به وسیله آن مهندسین معماری، مکانیک، عمران و برق میتوانند ابعاد و مقیاس اشیاء یا محیط مد نظرشان را بکشند. در واقع رسم فنی شبیه یک نقشه را برای مهندسین عمل میکند و به وسیله آن میتوانند مهندسین ایدههای خودشان را پیادهسازی کنند. تقریباً تمامی رشتههای مهندسی که در صنعت حضور دارند نیاز به آموزش رسم فنی خواهند داشت. رسم فنی این امکان را برای مهندسین به وجود میآورد تا به وسیله آن بتوانند محاسبات درستیتری را انجام دهند. همچنین رسم فنی کمک میکند تا مهندسین متوجه نیازهای احتمالی و یا مشکلات در پیادهسازی پروژههای مختلف شوند. در آموزش معماری و عمران استفاده از رسم فنی بسیار رایج است و جزوی از مهمترین دروس تدریسی است. در این محتوا قصد داریم تا در مورد رسم فنی، اهمیت آن و کارایی که دارند با شما صحبت کنیم.
رسم فنی چیست؟
رسم فنی به مجموعهای از طراحیها، نقشهها به صورت سه بعدی یا کشیده شده بر روی کاغذ گفته میشود که برای نمایش جزئیات یک پروژه صنعتی در زمینههای مختلف مورد استفاده قرار میگیرند. این نقشهها حاوی ابعاد، مقیاسها، مواد و جزئیات ساختاری بسیار مختلفی هستند که نشان دهنده شکل پروژه میباشد. در واقع رسم فنی یک نقشه مهندسی است که برای مهندسینی که قصد دارد در صنعت فعالیت کنند، واجب میباشد. با استفاده از رسم فنی مهندسین میتوانند ایدههای خودشان را پیادهسازی کنند و به سایر افراد یا مهندسان شکل پیادهسازی پروژه را نشان دهند. در واقع رسم فنی یعنی پیادهسازی ایدههای مهندسین بر روی کاغذ برای درک بیشتر و پیدا کردن ایرادهای احتمالی قبل از شروع پروژه که از اهمیت بسیار بالایی نیز برخوردار میباشد.
اهمیت رسم فنی در مهندسی و طراحی چیست؟
بالاتر اشاره کردیم که رسم فنی اهمیت بسیار بالایی برای مهندسین و طراحان دارد. حالا قصد داریم تا در این قسمت از محتوا برخی از مهمترین اهمیتهای این نوع رسم را برای شما معرفی کنیم. دقت داشته باشید که رسم فنی در هر رشته مهندسی ممکن است اهمیت متفاوتی داشته باشد و ما صرفاً سعی کردیم تا اهمیتهای همگانی آن را برای شما عزیزان معرفی کنیم.
پیادهسازی ایدهها
یکی از مهمترین اهمیتهایی که رسم فنی دارد این است که باعث پیادهسازی ایدههای ذهنی مهندسین میشود. زمانی که ما یک ایده داریم شاید در نگاه اول بسیار جذاب به نظر برسد، اما بعد از پیادهسازی ممکن ایده با آنچه اتفاق افتاده است بسیار متفاوت باشد. دقیقاً برای همین است که مهندسین از ترسیم فنی استفاده میکنند. این رسم به آنها کمک میکند تا ایدههای خودشان را در دنیای واقعی قبل از هزینه کردن مورد بررسی قرار دهند. از سمتی ممکن است یک ایده در نگاه اول کامل به نظر برسد ولی با ترسیم فنی یک سری موارد مهم دیگر به آن اضافه شود. برای پیادهسازی ایدهها مهندسین بایستی حتماً از رسم فنی کمک بگیرند. در آموزش دروس دانشگاهی عمران بر روی یادگیری رسم فنی تاکید بسیار زیادی می شود.
فهم مشترک
زمانی که قرار است یک پروژه چه در صنعت و چه در معماری رخ دهد بایستی چندین تیم بایکدیگر کار کنند. بدیعی است که صرفاً باایدهای که در ذهن یک فرد وجود دارد نمیتوان همچین کاری را انجام داد. رسم فنی با ساختن یک فهم مشترک بین افراد مختلف تیم باعث میشود که همه متوجه شوند قرار است چه چیزی را بسازند. از این جهت با درک بهترایده میتوانند با دقت بیشتری کار کنند و در آخر همه افراد در جهت پیشبرد این فهم مشترک قدم بر میدارند که از اهمیت بسیار بالایی نیز برخوردار میباشد. پس اگر قصد دارید پروژهای بزرگ انجام دهید، شما بیش از هر چیزی به ترسیم فنی نیاز خواهید داشت چرا که زبان مشترک بین مهندسین و کارگران در تیمهای مختلف میباشد.
بررسی دقت و صحت
با رسم فنی میتوانید دقت و صحت ایده خودتان را مورد بررسی قرار دهید. برای مثال ممکن است در ذهن شما یک فضایی بزرگتر از واقعیت باشد با انجام رسم فنی شما میتوانید متوجه این موارد شوید و در صورت نیاز ایده خودتان را تغییر دهید. دقت کنید که قبل از انجام هر کاری شما بایستی یک نقشه کلی شبیه به برنامهریزی کردن داشته باشید، ترسیم فنی این برنامهریزی را برای شما انجام میدهد تا بتوانید آنچه در ذهنتان میگذرد را به شکل درست و حقیقی پیادهسازی کنید. اگر همایده شما با واقعیت فاصله داشت با بررسی مجدد آن را تغییر دهید.
امکان برنامهریزی کردن
رسم فنی به شما اجازه میدهد تا برنامهریزی درستتری از پروژهای که قصد انجام را دارید بدست بیاورید. در واقع کار رسم فنی این است که به شما یک دید واقعگرایانه از ایده ذهنی که برای شروع پروژه دارید میدهد. برای مثال با رسم فنی شما میتوانید میزان متریالهای مورد نیاز خودتان را به دست بیاورید و از نظر هزینهای مطمئن شوید که با بودجه شما هم خوانی دارد. حتی میتوانید تعداد نیرویی که نیاز دارید تا پروژه را به پایان برسانید را نیز حساب کنید. زمان اتمام پروژه را هم میتوانید به صورت تقریبی به دست بیاورید و یک ددلاین برای تیم خودتان مشخص کنید.
بهینهسازی پروژه
با ترسیم فنی پروژه خودتان را از نظر زمان، هزینهها، تعداد نیرو و متریالهای که باید مورد استفاده قرار بگیرند میتوانید بهینه کنید. از این نظر کلمه بهینه کردن را میگویم که به شما کمک میکند، در صورت نیاز خرجهای خودتان را کاهش دهید یا اینکه زمان انجام پروژه را کاهش دهید. بهینهسازی امروزه از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و خیلی از پروژههای بزرگ مهندسانی را برای بهینه کردن هزینه و زمان استخدام میکنند. از آنجایی که سرعت پیشرفت بسیار افزایش کرده است، کارفرما ها نیز علاقمند هستند پروژههای مد نظرشان در مدت زمان بسیار کوتاهتری انجام شود. مدیرانی که در رشته مدیریت کسب و کار تحصیل کرده اند می دانند که چقدر بهینه سازی پروژه امری مهم می باشد.
مطلب پیشنهادی: چگونه معلم ابتدایی شویم؟
هدف از رسم فنی چیست؟
هدف از رسم فنی در رشتههای مهندسی مختلف میتواند بسیار متفاوت باشد. به طور کلی مهمترین هدف از ترسیم فنی پیادهسازی ایدهها بر روی کاغذ و بررسی آنها از نظر مهندسی میباشد. در رسم فنی سعی میشود تا اندازه اشکال، محیطها، ابزار به صورت دقیق نمایش داده شوند. با کمک گرفتن از رسم فنی مهندسین میتوانند ایدههای ذهنی خودشان را تکمیلتر کنند و در نهایت طرحهای کاملتری را پیادهسازی کنند. از دیگر اهداف این رسم کمک به مهندسین برای بررسی امنیت و اصول انجام پروژه میباشد. شاید در ایده پردازی به این موارد دقت نشود و خطای محاسباتی وجود داشته باشد، اما در رسم فنی تمامی این موارد مورد بررسی قرار میگیرند. هدف از رسم فنی این است که یک زبان مشترک بین مهندسین و سایر افراد به وجود بیاورد. این مورد به افراد کمک میکند تا بتوانند پروژه را از دید خودشان درک کنند. درک پروژه در انجام دقیقتر و درستتر آن تأثیر بسیار زیادی میگذارد.
انواع رسم فنی چه هستند؟
همانطور که گفتیم مدلهای مختلف رسم فنی وجود دارد که برای هر رشته مهندسی ممکن است یکی از آنها بیشتر از سایرین کاربرد داشته باشد. در این قسمت سعی میکنیم تا انواع رسم فنی را برای شما عزیزان معرفی کنیم تا بیشتر با این مهارت بسیار کاربردی آشنا شوید.
نقشه اسمبلی
این نوع رسم فنی در رشتههای مثل هوافضا، خودروسازی و رباتیک کاربردی است. در نقشه اسمبلی اجزای مختلف، تأثیر هر کدام از آنها بر روی دیگری مورد بررسی قرار میگیرد. این نقشه یک سیستم متشکل از چندین قطعه مختلف را به شما نشان میدهد و تأثیر هر یک از قطعات محصول بر روی دیگری نیز در آن لحاظ میشود. همانطور که متوجه شدید بیشتر از این نقشه برای پیادهسازیایدههایی مربوط به ساخت ماشینهای مختلف استفاده میشود.
نقشه اجرایی
در نقشه اجرایی که نوع دیگری از رسم فنی است، اطلاعات مورد نیاز برای ساخت یک سیستم یا قطعه مشخص رسم میشود. در این نوع نقشهها متریال مورد استفاده برای ساخت، اندازه، جزئیات ساخت محصول مورد بررسی قرار میگیرد. اگر قصد دارید وارد رشتههایی مثل مکانیک یا مهندسی تأسیسات شوید به نقشه اجرایی نیاز خواهید داشت. سعی کنید به خوبی این رسمها را یاد بگیرد چرا که بر روی آینده کاری شما تأثیر بسیار زیادی میگذارد.
نقشه شماتیک
در نقشه شماتیک ابعاد اهمیت بسیار زیادی ندارد و چیزی که از اهمیت بالایی برخوردار است نشان دادن اصول و نوع حرکت یک دستگاه است. در واقع در رسم فنی شماتیک عملیاتی بودن دستگاه مد نظر است و به ابعاد یا متریال آن توجه زیادی نمیشود. در نقشه شماتیک از علائم و المانهای مختلف ترسیمی ساده استفاده میشود تا افراد مختلف توانایی درک آن را داشته باشند. از این نقشه بیشتر برای درک فعالیت و عملکرد یک سیستم یا قطعه استفاده میشود و بیش از این که کاربرد مهندسی داشته باشد، محصول را برای افراد مختلف قابل فهمتر نشان میدهد.
مطلب پیشنهادی:کلاس در جاوا چیست؟
نقشه نصب
در نقشه نصب نیست ابعاد خیلی ارزشمند نیستند و نهایت ابعاد و سایز خود سیستم یا قطعه مورد بررسی قرار میگیرد. در این نوع نقشه سعی میشوند طریقه نصب قطعه یا دستگاه مورد بررسی قرار بگیرد. در واقع نوعی راهنما برای نصب دستگاههای مختلف میباشد. مهندسین در رشتههای مکانیک، مکاترونیک و تأسیسات به این نقشه نیاز زیادی دارند. در برخی مواقع اطلاعات ضروری دستگاه و همچنین موارد ایمنی نیز ذکر میشود. در آموزش مهندسی مکانیک یادگیری نقشه نصب اهمیت بالایی دارد.
نقشه مونتاژ
نقشه مونتاژ هم تا حدود زیادی شبیه به نقشه نصب میباشد. در این شکل از رسم فنی نیز جزئیاتی مثل ابعادها خیلی اهمیت ندارند و چیزی که مهم است، اتصال اجزای مختلف یک دستگاه یا سیستم به یکدیگر میباشد. برای پیکربندی و ساخت دستگاههایی که از قطعات مختلف تشکیل شدهاند، نقشه مونتاژ بسیار کاربردی میباشد. در رشتههای مختلفی که سازهها و یا دستگاههای بسیار بزرگ مورد نیاز است از نقشه مونتاژ استفاده زیادی میشود.
کاربرد رسم فنی در رشتههای مختلف
همانطور که در طول محتوا هم اشاره کردیم رسم فنی در رشتههای مختلف مهندسی کاربرد دارد. در واقع صرفاً برای یک رشته مهندسی مورد استفاده قرار نمیگیرد، میتوان گفت هر رشتهای که در آن نیاز به استفاده از دستگاههای صنعتی است و یا نیازی به طراحی دارد میتوانند از رسم فنی استفاده کنند. برای مثال در رشتههای مثل مهندسی مکانیک، برق، عمران، معماری، تأسیسات و … کاربرد دارد. در این قسمت سعی میکنیم تا کاربرد ترسیم فنی را در رشتههای مختلف بررسی کنیم تا بیشتر با این مهارت آشنا شوید.
رسم فنی در مهندسی برق
سیم کشیهای برق به خصوص برای ساختمانهای بزرگ بسیار پیچیده هستند، این سیستم در اماکن تجاری بزرگ نیز پیچیدهتر خواهند شد. برای اینکه در کنار ساختمانسازی سیستم برق نیز درست پیادهسازی شوند مهندسین برق از رسم فنی کمک میگیرند. مهندسین برق نقشه سیم کشیهای برق را در خانه و طبقات مختلف ساختمان طراحی میکنند تا بعد از انجام پروژههای عمرانی به برق خانه نیز توجه شود. در این نقشه کشی بایستی مواردی مثل استانداردهای قطر سیمها، فاصله بین سیمها و … رعایت شود. از آنجایی که سیستم برق خانهها بسیار مهم میباشد توجه داشتن به ایمنی برای رسم فنی بسیار مهم میباشد. برای راه اندازی کسب و کار در حوزه برق داشتن نیروی ای که توانایی رسم فنی برق را داشته باشد بسیار مهم می باشد.
رسم فنی در مهندسی مکانیک
رشته مکانیک پر است از دستگاهها و قطعات مختلف برای همین استفاده از رسم فنی در این رشته به خصوص در کارهای صنعتی و یا ساخت دستگاههای صنعتی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار میباشد. اگر مهندس مکانیک باشید، میدانید که یکی از مهمترین کارهایی که مکانیکها انجام میدهند ساخت قطعات مختلف برای به حرکت انداختن دستگاههای متفاوت میباشد. برای این کار رسم فنی اهمیت بسیار بالایی دارد. اول از همه که کارایی قطعه را میتوان با آن مورد بررسی قرار داد و از سمت دیگر میتوان ابعاد یا متریالی که بایستی در آن استفاده شود را تشخیص داد. بنابراین شک نکنید که یکی از مهمترین مهارتهایی که بایستی مهندسین مکانیک یاد بگیرند رسم فنی است.
رسم فنی در مهندسی تأسیسات
همانطور که رسم فنی برای ساخت خانهها برای مهندسین عمران و معماری اهمیت دارد، در رشته تأسیسات نیز مهم میباشد. آرامش یک خانه را تأسیسات آن به وجود میآورد، در واقع اگر مهندسین تأسیسات به درستی سیستم تأسیسات خانه را پیادهسازی نکند عدم آرامش و نبود امکانات خانه باعث اذیت شدن ساکنین آن میشود. برای همین در مهندسی تأسیسات از رسم فنی استفاده میشود تا در کنار معماری و عمران خانه به تأسیسات آن نیز توجه شود. در این نقشهها مسیرهای آب، گاز و تهویه هوا قرار داده میشود. لوله کشی فاضلاب نیز بسیار اهمیت دارد و این مورد نیز در رسم فنی مهندسین تأسیسات رسم خواهد شد.
مطلب پیشنهادی:نقشه ایزومتریک چیست؟
رسم فنی در مهندسی معماری
معماران با ترسیم کردنایدههای خودشان با رسم فن میتوانند دیدگاه خودشان را به طراحی خانهها پیادهسازی کنند. در رسم فنی مهندسین معمار بایستی به اندازهها، خطوط و جنبههای مختلف سازه توجه داشته باشند. بعد از پیادهسازی ایده بر روی نقشه تأمینکنندگان میتوانند هزینههای احتمالی را مورد بررسی قرار دهند تا در نهایت طرح اجرایی شود.
رسم فنی در مهندسی عمران
رسم فنی برای مهندسین عمران از نان شب هم واجبتر است. در واقع یک مهندس عمران قبل از انجام هر کاری بایستی رسم فنی ساختمان مد نظر خودش را طراحی کند. در نقشههای عمرانی بایستی اندازه دقیق هر محیط مشخص باشد. همچنین متریالهای مختلف را نیز مهندسین عمران تعیین میکنند و همه این موارد نشان میدهد که چقدر رسم فنی برای این مهندسین اهمیت دارد. در مرحله اسکلتسازی نیاز به نقشه کشی بیشتر از سایر مراحل است و از این جهت میتوان گفت که ترسیم فنی در اکثر رشتههای مهندسی اهمیت دارد، با این حال در رشته عمران از بقیه رشته با اهمیتتر است.
معرفی ابزارهای مورد نیاز رسم فنی
همانطور که گفتیم رسم فنی یک مهارت برای مهندسین است از آنجا که دنیا همش در حال تغییر است و ابزارهای کاربردی مختلفی برای کارهای مختلفی از جمله رسم فنی ساخته شدهاند، سعی داریم تا در این قسمت از محتوا این ابزارها را برای شما معرفی کنیم. ابزارهای ما هم نرمافزارها را شامل میشوند و هم ابزارهای دستی که برای رسم فنی نیاز دارید را معرفی میکنیم. این ابزارها به شما کمک میکنند تا بتوانید با سرعت بسیار بیشتری نقشه کشی خودتان را انجام دهید و از سمت دیگر به دقت کار شما نیز کمک بسیار زیادی میکنند. اگر قصد آموزش رسم فنی دارید بایستی این ابزارها را بشناسید و به سراغ یادگیری آنها بروید. دقت داشته باشید که ابزارهای بسیار زیادی برای ترسیم فنی وجود دارد، اما ما سعی کردیم تا صرفاً مهمترین این ابزارها را برای شما معرفی کنیم.
نرمافزارهای رسم فنی
نرمافزارهای کامپیوتری امروز در رشتههای مختلف به متخصصین و کارشناسان کمک بسیار زیادی میکنند. برای رسم فنی نیز نرمافزارهای مختلفی وجود دارند که به مهندسین کمک میکنند بهتر نقشه کشی را انجام دهند. معروفترین و البته محبوبترین نرمافزار رسم فنی اتوکد میباشد. اگر قصد دارید تا مهارت رسم فنی را یاد بگیرید بایستی حتماً با آموزش اتوکد آشنایی کافی داشته باشید، این ابزار فوقالعاده به مهندسین مختلف کمک میکند تا ایدههای خودشان را بر روی برگههای دیجیتال پیادهسازی کنند. بیشتر مهندسین عمران از اتوکد استفاده میکنند با این حال سایر رشتهها نیز میتوانند از آن بهرهمند شوند. مهندسین معماری از نرمافزار اسکچاپ و رویت (Revit) برای پیادهسازیایدههای ذهنی خود استفاده میکنند. این نرمافزار به آنها کمک میکند تا به راحتیایدههای بزرگ و حتی ساختار شکننده خودشان را در یک نقشه ذهنی پیاده کنند.
مهندسین مکانیک نیز برای ترسیم فنی از آموزش نرمافزار سالیدورک و کتیا کمک میگیرند. این دو نرمافزار برای رسم نقشههای فنی و ساخت قطعات مختلف کاربرد بسیار زیادی دارند. مهندسین برق نیز از نرمافزار بسیار کاربردی ای پلن برای پیادهسازی نقشههای برق ساختمان کمک میگیرند. در واقع برای هر رشته مهندسی یکسری نرمافزار تخصصی وجود دارد و شما بایستی با توجه به رشته تحصیلی که دارید نرمافزار مورد نیاز خودتان را انتخاب کنید.
ابزارهای دستی رسم فنی
برای رسم فنی نیاز به یک سری ابزارهای دستی نیز دارید. بهتر است اول از همهایده خودتان را به صورت بسیار ساده بر روی کاغذ پیادهسازی کنید و در صورتی که از آن مطمئن شدید با استفاده از نرمافزارهای مختلف آن را ترسیم کنید. دقت داشته باشید که گاهی از مواقع نیاز میشود بعد از پیادهسازی نقشهها با نرمافزار در آخر باز هم رسم فنی را به صورت دستی انجام دهید. ابزاری که برای رسم فنی دارید شامل، خط کش مهندسی، پاک کن، مداد، تراش، گونیا، پرگار، اشل، شابلون و … میباشد. البته که برای هر رشته مختلف یکسری از این ابزارها مورد استفاده قرار میگیرد و نیاز نیست برای هر رسم فنی از همه این ابزارها استفاده کرد.
مطلب پیشنهادی: پرامپت نویسی در معماری
آموزش رسم فنی
اگر علاقمند هستید تا آموزش رسم فنی را شروع کنید بایستی به یکسری از نکات توجه داشته باشید. در رشتههای مهندسی یاد گرفتن استفاده از یک نرمافزار ساده نیست، شما نمیتوانید صرفاً با دیدن و یا شنیدن یک نرمافزار حرفهای را یاد بگیرید. برای مثال برای آموزش نرمافزار اتوکد شما بایستی در کنار آموزش خودتان نیز یک پروژه را طراحی کنید. اگر به صورت پروژه محور کار با نرمافزارها را یاد بگیرد میتوانید خیلی زود با آنها آشنا شوید. برای آموزش نیز بایستی سعی کنید از فردی کمک بگیرید که حرفهای باشد و حتماً در رزومه کاری خودش از این نرمافزارها استفاده کرده باشد.
توصیه میکنیم که اگر علاقمند به آموزش رسم فنی هستید کارآموز را برای آموزش انتخاب کنید. اول از همه که بیشتر افرادی که میخواهند این نرمافزارها را یاد بگیرند یا دانشجو میباشند و یا اینکه شاغل هستند برای همین زمان زیادی در طول روز ندارند. شما میتوانید با کارآموز به صورت آنلاین در کلاسهای آموزشی شرکت داشته باشید و این نکته برای ذخیره کردن زمان شما اهمیت بسیار بالایی دارد. از سمت دیگر میتوانید نظرات سایر کارآموزان را مشاهده کنید و این به شما کمک میکند تا بهترین استاد را برای آموزش انتخاب کنید. همچنین شما میتوانید بر اساس بودجهای که دارید، استاد مد نظرتان را انتخاب کنید.
خلاصه
در این محتوا سعی کردیم تا در مورد رسم فنی به شما عزیزان اطلاعاتی مفیدی ارائه کنیم. گفتیم که رسم فنی شبیه یک زبان مشترک بین مهندسین است، در واقع با استفاده از ترسیم فنی مهندسین رشتههای مختلف میتوانندایدههای خودشان را به صورت آزمایشی پیادهسازی کنند. رسم فنی به مهندسین کمک میکند تاایده خودشان را از نظر دقت و صحت مورد بررسی قرار دهند و اگر مشکلی دارد آن را رفع کنند. از سمت دیگر مهندسین میتوانند با کمک رسم فنی محصول مورد نظرشان و یاایده طراحی خودشان را با سایر افراد در میان بگذارند. در این محتوا سعی کردیم تا انواع رسمهای فنی را برای شما عزیزان معرفی کنیم و همچنین در مورد مهمترین ابزارهای این مهارت نیز صحبت کردیم. گفتیم که هر رشته مهندسی نرمافزارها و ابزارهای مختص خودش را برای رسم فنی دارد. امیدواریم این مطلب به شما عزیزان کمک کرده باشد تا بیشتر با رسم فنی و مزایایی که دارد آشنا شده باشید. حتماً نظرات خودتان را در مورد این موضوع بنویسید.