شاخص بورس چیست؟

استفاده از شاخص‌ها برای ارزیابی تغییرات داده‌های اقتصادی امری اساسی و حیاتی، به خصوص در بازارهای مالی است. شاخص‌های بورس به عنوان یکی از ابزارهای مهم برای سنجش سرمایه‌گذاری به شمار می‌روند. با تحلیل و بررسی این شاخص‌ها، می‌توان وضعیت گذشته و حال بازار را از زوایای مختلف مورد بررسی قرار داد. تحلیل نوسانات شاخص‌های بورس نقش اساسی در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران دارد و آن‌ها را در انتخاب بهترین راهکار برای سرمایه‌گذاری یاری می‌رساند؛ بنابراین، افرادی که در بازار سرمایه فعالیت می‌کنند، همواره به شاخص‌های بازار توجه ویژه‌ای دارند تا از وضعیت و تغییرات آن‌ها آگاه شوند و تصمیم‌گیری مؤثری انجام دهند.

مفهوم شاخص بورس و فرمول آن

شاخص بورس یکی از مهم‌ترین ابزارها در بازار سرمایه است که به ما می‌گوید که بازار در حال رشد یا کاهش است. این شاخص‌ها بر اساس قیمت‌های سهام شرکت‌های مختلف ساخته می‌شوند و می‌توانند نمایندهٔ تغییرات بازار باشند. در اصطلاح‌های مالی، شاخص بورس به عنوان یک نشانگر اصلی استفاده می‌شود تا وضعیت اقتصادی کشور و تأثیر آن بر بازار سرمایه را مشخص کند.
افزایش شاخص بورس نشان‌دهنده رشد اقتصادی و افزایش اعتبار سرمایه‌گذاران است، در حالی که کاهش آن ممکن است نشان‌دهنده افزایش نگرانی‌ها و عدم اطمینان در بازار باشد. از این رو، مانیتور کردن شاخص بورس به عنوان یکی از روش‌های مهم برای پیش‌بینی و تحلیل بازار سرمایه است.
به طور کلی، فرمول شاخص بورس از تقسیم ارزش فعلی بازار سهام در هر لحظه بر ارزش فعلی بازار سهام در تاریخ شروع ضربدر ۱۰۰ به دست می‌آید. البته باید توجه داشت که شاخص‌های مختلفی در بورس وجود دارند که فرمول محاسبه آن‌ها ممکن است با یکدیگر تفاوت داشته باشد، اما اساساً همه آن‌ها بر اساس فرمول مشابهی با تغییرات کوچک محاسبه می‌شوند.
به منظور محاسبه ارزش جاری هر شرکت، کافی است تعداد سهام آن را در قیمت فعلی سهام آن شرکت ضرب کنیم. همچنین ارزش جاری بازار نیز از افزایش ارزش جاری شرکت‌های موجود در بورس به دست می‌آید.

آموزش بورس و بازارهای مالی توسط برترین اساتید

شاخص در بورس و انواع آن

معیارهای مختلفی در بورس وجود دارد که از جملهٔ مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

شاخص کل

یکی از مهم‌ترین شاخص‌های بورس در ایران در ایران، شاخص کل بورس است که از آن برای ارزیابی عملکرد کلی بازار استفاده می‌شود. اگرچه شاید در خبرها شنیده باشید که شاخص کل ۲۰۰۰۰ واحد رشد یا کاهش ۳۰۰۰۰ واحدی داشته است، اما این شاخص نه تنها تغییرات سطح عمومی قیمت سهام را نشان می‌دهد، بلکه سود سالیانه شرکت‌ها به سهام‌داران نیز در آن لحاظ می‌شود.
سرمایه‌گذاران بورس برای تحلیل وضعیت کلی بازار به شاخص کل بورس مراجعه می‌کنند. شاخص کل بورس به عنوان “شاخص قیمت و بازده نقدی” یا “شاخص کل TEDPIX” نیز شناخته می‌شود و تغییرات آن معادل میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه را نشان می‌دهد.
برای محاسبه شاخص کل بورس از فرمولی استفاده می‌شود که در آن سود نقدی شرکت‌ها نیز در نظر گرفته می‌شود. در اینجا تصویری از فرمول شاخص کل بورس آورده شده است.

• Pit = قیمت شرکت i ام در زمان t
• qit = تعداد سهام منتشره شرکت i ام در زمان t
• n = تعداد شرکت‌های مشمول شاخص
• RDt = پایه شاخص کل در زمان t (در زمان مبدأ)

این فرمول برای محاسبه سود نقدی تعدیل می‌شود؛ اما به دلیل پیچیدگی‌های محاسبات، از ذکر آن خودداری کرده‌ایم. مهم‌ترین نکته آشنایی با اساس این فرمول است که نشان می‌دهد هر چه شرکت‌ها سرمایه و ارزش بازار بیشتری داشته باشند، وزن بیشتری در محاسبه شاخص کل دارند.

شاخص قیمت

شاخص قیمت یکی از ابزارهای اصلی بورس است که میزان تغییرات قیمت سهام شرکت‌ها را نشان می‌دهد. این شاخص، به عنوان یکی از شاخص‌های اصلی بورس اوراق بهادار تهران (TEPIX) شناخته می‌شود. در فرمول شاخص قیمت، تنها قیمت سهام شرکت‌ها با توجه به وزنشان در نظر گرفته می‌شود و بازدهی و سود نقدی شرکت‌ها در محاسبه آن در نظر گرفته نمی‌شود.

این شاخص، به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد تا میزان عمومی رشد یا کاهش قیمت سهام در بازار را بررسی کنند و به تصمیم‌گیری مناسب در خصوص سرمایه‌گذاری‌های خود بپردازند. افزایش یا کاهش شاخص قیمت نشان‌دهنده روند عمومی بازار بورس است و می‌تواند تأثیر زیادی بر روند سرمایه‌گذاری‌ها داشته باشد.

شاخص کل هم وزن

شاخص کل هم وزن یک روش برای اندازه‌گیری عملکرد بازار سرمایه است که تمام شرکت‌ها در آن با اهمیت یکسان در نظر گرفته می‌شوند. این بدان معناست که شرکت‌های بزرگ‌تر با ارزش بازار بیشتر، نمی‌توانند تأثیر بیشتری بر روند شاخص داشته باشند. به همین دلیل، شاخص کل هم وزن معمولاً به عنوان یک نماینده متوسط‌گیری از عملکرد بازار استفاده می‌شود.

این شاخص برای مقایسه عملکرد بازار در طول زمان، محاسبه بازده میانگین شرکت‌ها و تغییرات قیمت آن‌ها را در نظر می‌گیرد. از آنجایی که همه شرکت‌ها در این روش با اهمیت یکسان در نظر گرفته می‌شوند، شاخص کل هم وزن به نوسانات شرکت‌های بزرگ و کوچک به یک اندازه توجه می‌کند و نقش مهمی در تحلیل عملکرد بازار سرمایه دارد.

شاخص قیمت هم وزن

شاخص قیمت هم وزن در بورس یک ابزار مالی است که برای اندازه‌گیری عملکرد بازار سهام استفاده می‌شود. این شاخص مشابه شاخص قیمت است با این تفاوت که در محاسبه آن وزن همه شرکت‌ها به طور مساوی در نظر گرفته می‌شود. این روش باعث می‌شود که نوسانات قیمت شرکت‌های بزرگ و کوچک به یک اندازه در شاخص تأثیرگذار باشند و تمایل به انحراف از معدل شاخص کاهش یابد. از این روش برای اندازه‌گیری تغییرات بازار، تحلیل رفتار بازار و پیش بینی روند بازار استفاده می‌شود.

شاخص سهام آزاد شناور

شاخص سهام آزاد شناور یا TEFIX یکی از شاخص‌های مهم بورس تهران است که نشان‌دهنده تغییرات قیمت سهام شناور آزاد شرکت‌ها در بازار است. سهام شناور، بخشی از سهام یک شرکت است که به طور آزادانه معامله می‌شود و قابلیت تبدیل به پول نقد را دارد. به عبارت دیگر، این سهام بین خریداران و فروشندگان به صورت آزاد معامله می‌شوند و صاحبان آن‌ها قصد ندارند در مدیریت شرکت نقش داشته باشند.

شاخص TEFIX، با محاسبه تغییرات قیمت در بخشی از بازار که نقدشوندگی بیشتری دارد، به معاملات سهام شناور آزاد توجه می‌کند و نشان‌دهنده روند عمومی بازار است. این شاخص مهم برای سرمایه‌گذاران و تحلیلگران است تا بتوانند روند بازار را بهتر پیش‌بینی کرده و تصمیمات مناسب‌تری در مورد سرمایه‌گذاری خود بگیرند.

دیگر شاخص‌های بورس را بشناسید

در بورس اوراق بهادار تهران، انواع مختلفی از شاخص‌ها برای نشان دادن عملکرد بازار سرمایه و شرکت‌ها وجود دارد. این شاخص‌ها شامل شاخص صنعت، شاخص مالی، شاخص قیمت به تفکیک هر صنعت و شاخص قیمت ۵۰ شرکت فعال‌تر است. هر کدام از این شاخص‌ها نشان دهنده عملکرد خاصی از بازار سرمایه هستند. برای مثال، تغییرات شاخص صنعت نشان دهنده تغییرات میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در شرکت‌های تولیدی است و تغییرات شاخص مالی نیز نشان دهنده میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در گروه خدمات مالی و سرمایه‌گذاری است. این شاخص‌ها به سرمایه‌گذاران کمک می‌کنند تا عملکرد بازار را بررسی کنند و تصمیم‌گیری‌های منطقی‌تری برای سرمایه‌گذاری خود داشته باشند.

مطلب پیشنهادی: ارزش اسمی سهام چیست؟

راهنمای مشاهده انواع شاخص بورس

شاخص کل بورس و سایر شاخص‌ها اطلاعات مهمی در مورد وضعیت بازار سرمایه‌گذاری ایران ارائه می‌دهند. این شاخص‌ها نشان‌دهنده عملکرد کلی بازار بورس و نحوه عملکرد شرکت‌ها در آن هستند. اطلاعات مربوط به این شاخص‌ها را می‌توانید در صفحه اول سایت TSETMC مشاهده کنید. علاوه بر این، اگر دارای حساب کارگزاری در بازار سرمایه هستید، می‌توانید از طریق سامانه آنلاین خود نیز اطلاعات مربوط به شاخص کل و نمودار آن را مشاهده کنید.

تحلیل ارتباط میان صعود شاخص کل بورس و فرصت خرید سهام

شاخص بورس به عنوان یکی از مهم‌ترین شاخص‌های بازار سرمایه، همواره توجه بسیاری از سرمایه‌گذاران را به خود جلب کرده است، اما اگر شاخص بورس مثبت باشد، این به معنای فرصت خرید سهام نیست، بلکه برای تصمیم‌گیری در مورد خرید سهام، باید به مواردی مانند تحلیل بنیادی، تکنیکال و تابلوخوانی توجه کرد.
نباید فراموش کرد که انتخاب نمادهای مناسب برای پرتفوی خود نیز بسیار مهم است. اگرچه شاخص کل بورس نماینده بازدهی تمام نمادها در بازار است، اما بازدهی پرتفوی شما ممکن است با این بازدهی متفاوت باشد؛ بنابراین برای موفقیت در بازار سرمایه، لازم است تحلیل‌های دقیقی انجام داد و تصمیم‌گیری‌های صحیح انجام داد.
استفاده از سیگنال خرید سهام انجمن خبرگان بورس تهران می‌تواند به شما کمک کند تا به سود بیشتری از رشد شاخص کل بورس بیایید. این انجمن تحت ریاست استاد هومن مقراضی فعالیت می‌کند و تیم حرفه‌ای آن بهترین سهام برای نوسان‌گیری را به اعضای خود پیشنهاد می‌دهد. علاوه بر سیگنال نوسان‌گیری، این انجمن سیگنال‌های دیگری نیز مانند سهم‌های بنیادی، پیشنهاد سرمایه‌گذاری و تحلیل بازارهای مختلف را ارائه می‌دهد. برای دسترسی به اطلاعات بیشتر در این زمینه، می‌توانید به صفحه انجمن خبرگان سرمایه‌گذاری در ایران مراجعه کنید و بهره‌وری خود را افزایش دهید.

مطلب پیشنهادی: مظنه چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

بررسی تفاوت میان صعودی بودن شاخص کل بورس و کل بورس

شاخص کل بورس یکی از مهم‌ترین شاخص‌هایی است که وضعیت کلی بورس را نمایان می‌کند، اما باید توجه داشت که این شاخص تنها نشان دهنده وضعیت شرکت‌های بزرگ و تأثیر آن‌ها بر بازار است و نه وضعیت تمام شرکت‌ها!
در واقع، اگر چند شرکت بزرگ که وزن بالایی در شاخص دارند، نتایج منفی داشته باشند، شاخص کل نیز به سمت منفی حرکت خواهد کرد؛ بنابراین به منظور داشتن نگرش کامل‌تر نسبت به وضعیت بازار، بهتر است که به تحلیل و بررسی شاخص کل هم وزن نیز توجه کنیم. در این شاخص، تمامی شرکت‌ها با وزن یکسان در نظر گرفته شده و به ما اطلاعات دقیق‌تری درباره وضعیت کلی بازار ارائه می‌دهد.

اهمیت نکات کلیدی برای سرمایه‌گذاران شاخص کل

شاخص کل بورس یکی از مهم‌ترین معیارهای ارزیابی عملکرد بازار سرمایه است، اما باید توجه داشت که افزایش یا کاهش این شاخص، به معنای سود یا ضرر برای همه سهام نیست. برای سرمایه‌گذاران، اهمیت انتخاب سهام صحیح و تشکیل سبد سهام متنوع بسیار بالاست.
با توجه به ترکیب سهام در سبد خود، سرمایه‌گذار می‌تواند بازدهی خود را به متوسط بازدهی کل بورس نزدیک کند؛ بنابراین، برای داشتن سودآوری مطلوب در بازار سرمایه، سرمایه‌گذاران باید به طور دقیق ترکیب سهام خود را با ترکیب سهام کل بازار هماهنگ کنند. این امر می‌تواند باعث حفظ و افزایش سرمایه‌گذاری‌ها و سوددهی مناسب برای آن‌ها شود.

مطلب پیشنهادی: ارزش آتی چیست؟

جمع‌بندی

در حال حاضر، شاخص بورس تهران به یک شاخص بازدهی تبدیل شده است که به جز قیمت سهام، سود تقسیمی شرکت‌ها نیز در محاسبه آن لحاظ می‌شود. این رویکرد باعث شده تا شاخص بورس امروز در بورس تهران به یک نوع شاخص بازدهی وزنی تبدیل شود. در این روش محاسبه، اگر چند شرکت بزرگ در بورس تهران ریزش قیمت داشته باشند، اما سایر شرکت‌ها ارزش قابل توجهی داشته باشند، ممکن است میانگین وزنی آن‌ها در نهایت نزولی شود. این امر به این دلیل است که وزن شرکت‌های بزرگ در محاسبه شاخص بورس بیشتر است و اثر آن‌ها بر شاخص بیشتر است.