تدریس خصوصی خوانندگی، آواز، سلفژ و صداسازی

در دنیای ما پلتفرم‌های پرشماری نظیر SoundCloud یا Spotify وجود دارند که هنرمندان فراوانی در حوزه موزیک آثار خود را در آن‌ها با طرفدارانشان به اشتراک می‌گذارند. در این وبسایت یا اپلیکیشن‌ها که نمونه‌های وطنی فراوانی هم دارند، ملاک و معیار خوب بودن یک آهنگ تعداد ویو یا دفعاتیست که پخش شده است. در نتیجه ممکن است یک اثر با وجود مشکلات عدیده فنی، اشعار پر از اشتباهات قواعدی (فارغ از مفهوم آن) یا ضعف‌های نمایان خواننده در صدر جداول مختلف پخش قرار گیرد. این در حالیست که وبسایت‌هایی نظیر Metacritic هم وجود داشته که این آثار را به صورت فنی مورد بررسی قرار داده و آن‌ها فقط از طرف منتقدین سرشناس و صاحب نظران شناخته شده ارزیابی می‌شوند. در نتیجه به اصطلاح «مو از ماست» هر آلبوم‌ موسیقی، فیلم و سریال یا برنامه‌ تلویزیونی (مشخصاً آمریکایی)، کنسول‌ بازی، بازی‌های ویدئویی و کتاب کشیده و اگر اثری خوب نباشد، به هیچ عنوان شاخص نمی‌شود. (مشابه این قضیه را در دنیای فیلم و سریال با پلتفرم‌های IMDB و Rotten Tomatoes هم داریم!) با توجه به این توضیحات، اثری که در دسته اول بوده اما در دومی نمره بالایی ندارد، معمولاً اثری پر زرق و برق اما تو خالی می‌باشد. گاهی ترانه‌ای در زمره آثار نمره بالای گروه دوم است، اما آنچنان مفهومی و تخصصیست که کارشناسان متوجه فحوای کلام و قاعده استوار آن شده‌اند، اما برای مخاطب عام جذابیتی ندارد. در مواردی هم یک اثر آنچنان خوب است که هم مردم عادی و هم صاحب نظران آن را پذیرفته، تائید می‌کنند و دوست دارند. هدف ما از شرکت در کلاس‌های آموزش صداسازی و خوانندگی ، قرار گرفتن در دسته سوم است.

پیش از پاسخ به این سوال بیایید با سلفژ بیشتر آشنا شویم! به عنوان یک خواننده یا آهنگساز، فرض کنید یک نوا یا ملودی آهنگ در ذهنتان شکل گرفته که قرار است آن را بخوانید یا بسازید. برای اینکه با گذشت زمان آن را یادتان نرود چه می‌کنید؟ با دهان صدای آن را در آورده و با یک ویس رکوردر مثل موبایل ضبط می‌کنید؟ فکر بدی نیست! روشی که بسیاری از خوانندگان یا آهنگسازان آماتور با آن دفترچه‌ای از نت‌ تهیه می‌کنند. حتی حرفه‌ای‌ها نیز در هنگامی که در محیط کار خود نبوده یا وسیله‌ای برای نگارش تکنیکی یک ملودی الهام شده ندارند نیز اینچنین رفتار می‌کنند. اما بی‌شک این روش مانا، جهان شمول و فنی نیست! چرا که به طور مثال ارسال یک فایل برای آهنگساز که در آن با دهان خود صدا درآورده‌ایم اقدام جالبی نبوده یا کل پشتوانه کار حرفه‌ای ما در اثر یک آسیب سخت‌افزاری به رکوردر یا ذخیره‌ساز آن از بین می‌رود.

در همین رابطه قرن‌هاست که الفبایی به نام سلفژ، سلفا، سلفژیو یا سلافاسیلاب به وجود آمده است که کار آن ارتباط دادن صوت و نوشتار است. در نتیجه با کمک این الفبای بین‌المللی و استاندارد شما می‌توانید ریتم و آهنگ و طریقه خوانشی که در ذهن دارید، روی کاغذ بیاورید. سلفژ مبتنی بر هفت سیلاب دو، رِ، می، فا، سُل، لا و سی می‌باشد. ما حین یادگیری این حروف نه تنها می‌آموزیم که هر نت را به چه ترتیبی ادا کنیم، بلکه مدت زمان اجرای آن و همچنین زمان‌های سکوت را نیز می‌آموزیم. پس در یک جمله آموزش تکنیک‌های سلفژ را می‌توان هنر خواندن مجموعه‌ای از نت‌ها به‌صورت پیاپی با رعایت قوانین نت‌ها و سکوت‌ معرفی کرد. نهایتاً گفتنیست که آموزش صداسازی و سلفژ بر سه اصل اساسی صداخوانی (Cantati)، وزن‌خوانی (Parlati) و موسیقی نگاری (Music Dictation) استوار است.

گفته می‌شود که هر کسی که توانایی تکلم دارد، یعنی هرآنکه می‌تواند صحبت کند، توانایی آواز خواندن را نیز دارد. با صرف نظر از اینکه افرادی استعداد این کار را نداشته یا به کلی صدایشان خوب نیست، لازم است تا علاقمندان به آموزش خوانندگی پاپ یا آموزش خوانندگی سنتی صدای خود را تربیت کرده و آن را آماده نگه دارند. در همین رابطه همه ما زنان و مردان زیادی را می‌شناسیم که صدایشان بسیار زیبا و گوش‌نواز است، اما به دلیل اینکه دوره‌های آموزش خوانندگی و صدا یا آموزش صداسازی بانوان را نگذرانده‌اند، لزوماً خوانندگان خوبی نیستند. به همین منظور فنونی ابتدایی اما مهم وجود دارند که در ادامه برخی از آن‌ها را بررسی می‌کنیم:

 در ابتدای مسیر خوانندگی، لازم است تا به حنجره خود بسان یک ساز نگاه کنید. همانطور که ممکن است شما بتوانید صدای یک ساز را در بیاورید اما عملاً اثری هنری خلق نکنید، ممکن است بتوانید به ظاهری شعری را زمزمه کنید، اما این بدان معنا نیست که خواننده شده‌اید و استانداردهای لازم این کار رعایت کرده‌اید. به همین منظور اگر عاشق موسیقی سنتی هستید باید از کمک‌های یک مدرس آموزش خوانندگی سنتی بهره ببرید، اگر عاشق کِی - پاپ (K-pop) هستید مدرسانی هستند که به شما آموزش خوانندگی کره ای بدهند و یا اگر به راه و رسم سبک پاپ به دنبال خلق آثاری عامه‌پسند هستید یک استاد آموزش خوانندگی پاپ حرفه ای می‌تواند چراغ راه شما شود. فراموش نکنید که تمرین آواز نوعی تمرین فیزیکی هم هست! پس همانطور که ممکن است در باشگاه «اشتباه بزنیم»، در اینجا هم بدون حضور یک مربی آموزش خوانندگی از مبتدی تا پیشرفته کاری از پیش نخواهیم برد. پس اگر تبدیل شدن به یک خواننده بزرگ هدف شماست، این کار را اصولی شروع کنید.

اصطلاح شش دانگ از آن عباراتی است که در هرجایی که بکار می‌رود، به معنی مالکیت تمام و کمال یک پدیده است؛ حال می‌خواهد خانه و زمین باشد یا صدا! به صورت عامیانه فردی با شش دُنگ صدا به کسی گفته می‌شود که قادر به تولید اصوات زیر و بم باشد. اما به صورت دقیق‌تر کسی که بتواند صدایی با 3 اکتاو (۲۴ نت که ۲ تای آن تکراریست) ایجاد کند صدایی ۶ دانگ دارد. سنجش این توانایی که از عهده استاد آموزش خوانندگی و صداسازی بر می‌آید، سبب می‌شود تا تنها در حوزه‌ای که حنجره ما کشش دارد فعالیت کنیم یا حداقل بفهمیم برای تقویت آن باید به چه سمتی گام برداریم!

تنفس از جمله ابتدایی‌ترین مهارت‌های یک انسان است که به طور غریزی از بدو تولد تا لحظه مرگ با ماست! اما آیا تابحال به این فکر کرده‌اید که می‌توان تنفس را کنترل کرده، با کیفیت و بازدهی بیشتری نفس کشید و یا عضلات مرتبط با آن را تقویت کرد؟! در هر صورت یک خواننده باید بتواند این منبع هوا را تقویت کرده و محتوای آن را به صورت اصولی پر و خالی کند. علاوه بر این تنفس بد باعث می‌شود گاهی صدا تو دماغی شود یا به درستی از دهان خارج نشود. به هر ترتیب با تسلط به این توانایی‌های فردیست که می‌توان خواننده بهتری شد. برای درک بهتر این مهارت و آثار تمرین، پیشنهاد می‌شود ترانه Lights از Archive را بشنوید! جایی که خواننده عبارت Turn my head را برای قریب به 20 ثانیه کشیده و بالا می‌خواند، به تنهایی یک کلاس درس آموزش خوانندگی از صفر تا صد می‌باشد! (فایل زیر):

ناگفته نماند نمونه‌هایی مشابه در موسیقی خود ما نیز وجود دارد که می‌توان به عنوان مثال به برخی از آثار همایون شجریان اشاره کرد.

اگرچه شاید یاد دادن اینکه چگونه بایستیم زیاده‌روی و اغراق باشد، اما باور کنید خیلی از هنرآموزان آموزش خوانندگی از ابتدا در این خصوص مشکل دارند. با توجه به اینکه نشستن موجب جمع‌شدگی عضلات شکم می‌شود و تنفس با تمام قدرت انجام نمی‌گیرد، خوانندگان حرفه‌ای ایستاده تمرین و اجرا می‌کنند. در ادامه هنرجوی آموزش کامل خوانندگی حرفه ای می‌آموزد که شانه‌هایش را در چه زاویه‌ای نگه دارد، فکش را چقدر سفت یا شل کند، زبان را کجای دهان نگه داشته و... 

صداسازی را می‌توان سلسله تمریناتی دانست که با استفاده از آن‌ها می‌توانیم قدرت حنجره خود را افزایش دهیم. همه افرادی که با صدای خود کار می‌کنند به یادگیری فنون این کار نیاز دارند. به عنوان مثال یک مجری رادیو با آموزش صداسازی برای گویندگی ، یک بازیگر تئاتر با آموزش صدا سازی و فن بیان یا آهنگسازی بواسطه آموزش صداسازی با ارگ ! خوانندگان هم که به منظور ادای بهتر کلمات و افزایش کیفیت صدای خود با آموزش تخصصی صداسازی جای خود را دارند. در همین رابطه یکی از مهمترین کمک‌هایی که استاد آواز به ما می‌کند، صداسازی است! آواز ما نواییست که با کمک چند اندام مختلف تولید شده و بیرون می‌آید. چنانچه عضلات هریک از آن‌ها در حالت آرمانی خود نباشد اجرای ما به مشکل برمی‌خورد. در نتیجه لازم است تا هم پیش از هر اجرا و هم به صورت روزانه و مستمر با تمرین، اصطلاحاً آن را گرم کنیم. اگرچه ممکن است یک استاد آموزش خوانندگی کودکان، یک متخصص آموزش خوانندگی برای بانوان یا یک مدرس آموزش خوانندگی سنتی مبتدی با توجه به سن، جنسیت یا سبک فرد روش خاصی را به او پیشنهاد بدهند، اما تکرار آوای Ooh wee ooh oohweeoohweeohh را روشی مؤثر و جهانی می‌دانند!

وقتی از یک خواننده می‌خواهند که نت «دو» را بخواند، یعنی وی باید بتواند این کار را به ترتیب و کیفیتی انجام دهد که صدای وی با نغمه‌ای که همزمان پیانیست از ساز خود درمی‌آورد ادغام شده و یکی باشد. برای انجام این کار لازم است تا خواننده نت‌ها و نیم نت‌ها را بلد باشد. این مهارت که بویژه در کلاس‌های آموزش سلفژ گیتار ، آموزش سلفژ ویولن و آموزش سلفژ و نت خوانی موضوع اصلی فعالیت است، به هنرجو خوانندگی را به صورت آکادمیک و از روی نت‌های نوشتاری آموزش می‌دهد.

شما حتی اگر بخواهید آموزش آواز به عروس هلندی ، آموزش آواز به قناری یا آموزش آواز به مرغ عشق هم بدهید، لازم است تا یک سری کار انجام دهید و از انجام برخی دیگر بپرهیزید! به عنوان مثال اساتید پرورش مرغ‌های زینتی می‌گویند به هنگام آموزش خوانندگی حرفه ای به این موجودات دوست‌داشتنی، فاصله پرنده با جفتش چقدر باشد، به چه مقدار غذا نیاز دارد، کجا و در چه هوایی آن‌ها را نگه داریم یا اندازه قفسش چقدر باشد! حال که در خصوص آدمی صحبت می‌کنیم، پرواضح است که بایدها و نبایدهای بیشتری در امر آموزش سلفژ صدا به وی وجود دارد. در همین باره توصیه‌های زیر به هنرجویان تدریس خصوصی خوانندگی داده می‌شود:

- یک مدرس خوب، جای درست صدای هنرجو را پیدا می‌کند و سبب می‌شود تا فرد همانند دوره آماتوری خود دیگر مایه صدا را بالا یا پایین‌تر از حد نرمال خود نگیرد. - به ویژه در آموزش خوانندگی سنتی مبتدی یا آموزش خوانندگی کلاسیک ، یک استاد خوب طریقه بیرون دادن صدا، نوع تحریر یا چه‌چه زدن را با هنرجو کار می‌کند. - او با ارائه تصنیف‌های قدیمی و جدید، به صورت همه جانبه توانایی‌های هنرآموز خود را تقویت می‌کند. - در کلاس‌های مدگردی یا مرکب‌خوانی وی، همه سبک‌ها بویژه سبک‌های موسیقی سنتی مرور شده و علاوه تشریح تفاوت‌ها و شباهت‌ها و همچنین شنیدن نمونه‌هایی از هریک، اندکی هم تمرین می‌شوند. - نهایتاً در مراحل پایانی کار که بداهه خوانی و طراحی آواز است، بویژه در آموزش آنلاین آواز خوانی به هنرجو شعری داده و از وی می‌خواهند تا با ذوق و سلیقه خود، آن را با یک ملودی ساختگی بخواند. در این مرحله که خواننده مورد نظر ما که دیگر اصول اولیه آواز را می‌داند، بر شعر سوار بوده و تمرین‌های خود را نیز کرده است، دست به خلق اثری هنری، جدید و کم اشتباه می‌زند.

مهم نیست که در پی آموزش صداسازی هستید، یا علاقه به چه آوازی (ایرانی، سنتی، غربی یا...) دارید. اگر خواننده هستید اما مشکلاتی در کار خود می‌بینید که باید رفع شوند یا می‌خواهید شانس خود را در خوانندگی امتحان کنید! در همه حال مدرسان آموزش آنلاین آواز کارآموز در خدمت شما هستند تا با آخرین و مؤثرترین متدهای آموزش خوانندگی، سطح فعلی شما را ارتقاء دهند. شما می‌توانید با بررسی رزومه مدرسان خوانندگی و مقایسه شرایط هر یک، مناسب‌ترین گزینه را برای خود انتخاب نمایید!

کارآموز به عنوان یکی از بزرگترین پلتفرم‌های آموزشی، آماده همکاری با مدرسان آواز می‌باشد. اگر خواننده هستید و به تدریس آواز، سلفژ، خوانندگی یا صداسازی مهارت دارید، کافیست به صورت مدرس در کارآموز ثبت نام کنید. بسته آموزشی خود را با قیمت دلخواه بسازید و تدریس آنلاین و خصوصی را آغاز کنید.